Ի՞նչ է ռոզացեան

Ռոզացեան դեմքի կենտրոնական հատվածի քրոնիկ հիվանդություն է, որը հաճախ առաջանում է 30-ից 60 տարեկան հասակում: Այն սովորաբար հանդիպում է բաց մաշկ, կապույտ աչքեր ունեցող մարդկանց շրջանում:

Ռոզացեան կարող է լինել անցողիկ, պարբերական կրկնվող կամ կայուն, և բնութագրվում է մաշկի կարմիր երանգով:

Ո՞րն է ռոզացեայի առաջացման պատճառը

Ռոզացեայի առաջացման պատճառների վերաբերյալ կան մի քանի տեսություններ, ներառյալ գենետիկական, էկոլոգիական, անոթային և բորբոքային գործոնները: Որոշակի դեր ունի նաև ուլտրամանուշակագույն ճառագայթման քրոնիկական ազդեցության հետևանքով մաշկի վնասումը: Մաշկի բնածին իմունային պատասխանը կարևոր է, քանի որ ռոզացեայի ընթացքում նկատվում են հակամանրէային պեպտիդների բարձր կոնցենտրացիաներ, օրինակ ՝ կաթելիցիդիններ:

Ռոզացեայի ժամանակ կարևոր դեր ունեն մատրիցային մետալոպրոտեինազները, ինչպիսիք են կոլագենազը և էլաստազը: Այս ֆերմենտները վերափոխում են նորմալ հյուսվածքները, օգնում վերքերի ապաքինմանը և արյան անոթների ձևավորմանը (անգիոգենեզ): Ռոզացեայի ժամանակ այս ֆերմենտները գտնվում են բարձր կոնցենտրացիայի մեջ և կարող են նպաստել մաշկի բորբոքմանը, կարծրացած մաշկի առաջացմանը: Մատրիցային մետալոպրոտեինազները կարող են նաև ակտիվացնել կատելիցիդինները, որոնք նպաստում են բորբոքմանը:

Որո՞նք են ռոզացեայի կլինիկական բնութագրերը

Ռոզացեայի արդյունքում առաջանում են կարմիր հանգույցներ (պապուլաներ), երբեմն նաև պուստուլաներ: Սրանք ավելի շատ լինում են կոնաձև, ի տարբերություն ակնեի` չկան սև և սպիտակ կետեր ու հանգույցներ: Ռոզացեան կարող է հանգեցնել նաև կարմրության (Էրիթեմա-տելեանգիէկտատիկ ռոզացեա), թեփոտվածության առաջացման (դերմատիտ) և այտուցվածության (ֆիմատոզ ռոզացեա):

Ռոզացեայի ախտանիշները․

Հաճախակի կարմրություն;

• Կարմրավուն դեմք՝ կայուն կարմրության կամ արյան անոթների պատճառով՝ տելեանգիէկտազիա (առաջին աստիճան կամ Էրիթեմա-տելեանգիէկտատիկ ռոզացեա);
• Հաճախ հանդիպող կարմիր պապուլաներ և պուստուլաներ քթի, ճակատի, այտերի և կզակի հատվածներում (բորբոքային կամ պապուլոպուստուլյար ռոզացեա)․ հազվադեպ կարող են հանդիպել նաև իրանի և վերին վերջույթների հատվածներում;
• Դեմքի չոր և շերտավորվող մաշկ;
• Արևի ազդեցության ներքո գտնվելիս և տաք, կծու կերակուր կամ ըմպելիքներ համտեսելիս նկատվող սրացումներ (դեմքը կարմրացնող ցանկացած բան);
• Զգայուն մաշկ. այրոց և քոր, հատկապես դիմահարդարման, արևապաշտպան և այլ քսուքների օգտագործման դեպքում;
• Կարմիր, ցավոտ կամ փոշոտվող կոպի եզրեր, ներառյալ պապուլաները և ակնագարիկները (բլեֆարիտ), և աչքերի հոգնածություն կամ բորբոքում (կոնյունկտիվիտ, կերատիտ, էպիսկլերիտ)` աչքերի ռոզացեա;
• Մեծացած քիթ ՝ աչքի ընկնող ծակոտիներով (ճարպային հիպերպլազիա)՝ ռինոֆիմա;
• Դեմքի այլ հատվածների կոշտ այտուցվածություն, ներառյալ կոպերը` բլեֆարոֆիմա;
• Լիմֆատիկ խցանման պատճառով դեմքի վերին հատվածի կայուն կարմրություն և այտուցներ կամ ամբողջական այտուց` Մորբիգանի հիվանդություն;
• Կայուն դեղին-շագանակագույն երանգի պապուլաներ և հանգույցներ ՝ հատիկավոր ռոզացեայի պատճառով:

Ո՞րն է ռոզացեայի դիֆերենցիալ ախտորոշումը

Ռոզացեան երբեմն հնարավոր է շփոթել դեմքի այլ ցաների հետ կամ կարող է ուղեկցվել հենց այդ ցաներով.

• Ակնե (Acne Vulgaris-պատանեկան ակնե);
• Ստերոիդային ռոզացեա;
• Դեմոդեկոզ;
• Ֆուլմինանտ ռոզացեա
• Սեբորեային դերմատիտ
• Գրգռիչ/իրիտանտ կոնտակտային մաշկաբորբ
• Համակարգային (սուր) կարմիր գայլախտ
• Դերմատոմիոզիտ

Ինչպե՞ս է ախտորոշվում ռոզացեան

Շատ դեպքերում որևէ հետազոտություն չի պահանջվում, և ռոզացեայի ախտորոշումը կատարվում է կլինիկորեն: Ժամանակ առ ժամանակ կատարվում է մաշկի բիոպսիա, որը ցույց է տալիս քրոնիկ բորբոքումները և անոթային փոփոխությունները: Ռոզացեայի համընդհանուր հաշվառման հանձնաժողովը (ROSCO) խորհուրդ է տալիս դասակարգել ռոզացեան`օգտագործելով ախտորոշիչ, հիմնական և երկրորդական ֆենոտիպեր: Ախտորոշման համար անհրաժեշտ է մեկ ախտորոշիչ կամ երկու հիմնական ֆենոտիպ:

Ախտորոշիչ ֆենոտիպեր

• Հաստատված դեմքի կենտրոնական հատվածի էրիթեմա` բնորոշ օրինաչափությամբ, որը կարող է պարբերաբար սրվել;
• Ֆիմատոզ փոփոխություններ;

Հիմնական/առաջնային ֆենոտիպերը

• Պապուլաներ և պուստուլաներ;
• Կարմրություն;
• Տելեանգիէկտազիա;
• Աչքերի ռոզացեա (կոպերի եզրային հատվածների տելեանգիէկտազիաներ, սկլերիտ, սկլերոկերատիտ);

Երկրորդային ֆենոտիպեր

• Այրոց կամ քոր;
• Այտուցներ;
• Արտաքին չոր տեսք;